Έχουν αναφερθεί περισσότεροι από 100 διαφορετικοί τύποι του ιού. Κατατάσσονται με βάση τη διαφορετικότητα στο DNA τους και ονομάζονται με αριθμούς (π.χ. HPV11, HPV16). Tριάντα με σαράντα από αυτούς του τύπους μεταδίδονται μέσω της σεξουαλικής επαφής. Οι σεξουαλικώς μεταδιδόμενοι τύποι μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε τύπους χαμηλού ή υψηλού κινδύνου.

Οι τύποι υψηλού κινδύνου αυξάνουν τον κίνδυνο για καρκίνο του τραχήλου της μήτρας εάν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα, με τους HPV 16 και 18 να θεωρούνται οι πιο επικίνδυνοι, αφού ενοχοποιούνται για το 70% των αντίστοιχων κακοηθειών. Ωστόσο, οι περισσότερες λοιμώξεις δεν προκαλούν συμπτώματα, αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά από το ανοσοποιητικό σύστημα και υποχωρούν εντός δύο ετών.

Πώς μεταδίδεται ο ιός HPV;

Η κύρια οδός μετάδοσης του ιού είναι η σεξουαλική επαφή (κολπική, πρωκτική ή στοματικό σεξ). Η διείσδυση δεν είναι απαραίτητη, καθώς ο ιός μεταδίδεται και μέσω στενής επαφής από δέρμα σε δέρμα, αποτελώντας μια «αθόρυβη» επιδημία. Ένα άτομο με HPV μπορεί να μεταδώσει τη λοίμωξη σε κάποιον ακόμη κι όταν δεν έχει συμπτώματα. Η σεξουαλική επαφή με έναν σύντροφο που έχει τον ιό ανεξαρτήτου φύλου είναι ο πιο κοινός τρόπος μετάδοσης του ιού. Είναι επίσης, πιθανό κάποιος να μολυνθεί με περισσότερους από έναν τύπους. Εάν είστε σεξουαλικά ενεργοί, μπορείτε να κολλήσετε τον ιό HPV, ακόμα κι αν είχατε σεξουαλική επαφή με ένα μόνο άτομο. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι μπορείτε να αναπτύξετε συμπτώματα χρόνια μετά τη σεξουαλική επαφή με κάποιον φορέα του ιού. Όπως ήδη αναφέρθηκε, μπορεί κάποιος να μην γνωρίζει ότι είναι φορέας του ιού κι έτσι, να τον μεταδίδει χωρίς τη θέλησή του. Αυτό καθιστά δύσκολο να γνωρίζετε το πότε ακριβώς έλαβε χώρα η μετάδοση.

Τι μπορεί να προκαλέσει ο HPV;

Αρχικά πρέπει να σημειωθεί ότι περίπου στο 90% των περιπτώσεων ο οργανισμός αντιμετωπίζει τη λοίμωξη και ο ΗPV υποχωρεί. Γενικότερα, ο ΗPV μπορεί να προκαλέσει:

• Κονδυλώματα

Tα κονδυλώματα μπορούν να αναπτυχθούν στην περιοχή των γεννητικών οργάνων, (αιδοίο, κόλπος, τράχηλος, πέος), καθώς και γύρω από τον πρωκτό και στα δύο φύλα. Εμφανίζονται συνήθως ως ένα μικρό εξόγκωμα ή μια ομάδα εξογκωμάτων στην περιοχή των γεννητικών οργάνων(υπερτροφικές ελιές στο χρώμα του δέρματος). Μπορούν να είναι μικρά ή μεγάλα, ανασηκωμένα ή επίπεδα ή σε σχήμα κουνουπιδιού. Ο ειδικός μπορεί συνήθως να διαγνώσει τα κονδυλώματα κοιτάζοντας την περιοχή των γεννητικών οργάνων.

• Κακοήθεια

Περίπου 15 από τους υψηλού κίνδυνου τύπους συνδέονται με κακοήθεια, κυρίως του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και σε λιγότερες περιπτώσεις του αιδοίου, του κόλπου, του πέους, του πρωκτού και του στοματοφάρυγγα.

Δεν υπάρχει τρόπος να γνωρίζουμε εκ των προτέρων ποιοι θα εμφανίσουν κακοήθεια ή άλλα προβλήματα υγείας από τον HPV. Τα άτομα με αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να είναι λιγότερο ικανά να καταπολεμήσουν τον HPV.

Ποια είναι τα συμπτώματα της λοίμωξης από τον HPV;

Δυστυχώς, λόγω της βιολογίας του ιού, η διάγνωση δεν είναι εύκολη. Εκτιμάται ότι το 75% του ενεργού σεξουαλικά πληθυσμού θα μολυνθεί με τον HPV σε κάποια φάση της ζωής του. Για την πλειοψηφία των ανθρώπων η λοίμωξη παραμένει ασυμπτωματική. Στην περίπτωση που εμφανιστούν κονδυλώματα, συχνά συνοδεύονται από φαγούρα, πόνο, έκκριση υγρών και αιμορραγία στις περιοχές όπου υπάρχουν οι εκβλαστήσεις, δηλαδή στα γεννητικά όργανα και στον πρωκτό.

Για τους τύπους HPV όμως, που έχουν τη μεγαλύτερη επιθετικότητα και συσχετίζονται με κακοήθεια, συνήθως δεν υπάρχουν προειδοποιητικά σημάδια ότι έχετε μολυνθεί. Γι’ αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό να μην αμελείτε τον τακτικό σας έλεγχο test Παπ.

Πώς αντιμετωπίζονται τα κονδυλώματα;

Τα κονδυλώματα διαχωρίζονται σε επίπεδα και οξυτενή. Τα πρώτα δεν είναι ορατά δια γυμνού οφθαλμού και η αναγνώρισή τους προϋποθέτει τη διενέργεια κολποσκόπησης με τη χρήση ειδικού υγρού (οξεϊκό οξύ). Τα επίπεδα κονδυλώματα προκαλούνται από στελέχη υψηλού κινδύνου του ιού και χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης, καθώς θεωρούνται προ καρκινικές αλλοιώσεις. Από την άλλη πλευρά, τα οξυτενή κονδυλώματα είναι εύκολο να διαγνωστούν ακόμη και με γυμνό μάτι και συνήθως προκαλούνται από τύπους του ιού που είναι χαμηλού κινδύνου.

Υπάρχουν διάφορα είδη θεραπείας ανάλογα με το πού βρίσκονται τα κονδυλώματα:

• Τοπική θεραπεία με επάλειψη κρέμας ή ουσιών
• Κρυοθεραπεία
• Καυτηριασμός με διαθερμία,
• Laser CO2 εξάχνωση
• Χειρουργική αφαίρεση

Ακόμη όμως, κι αν προβείτε σε κάποια θεραπευτική πράξη για την αφαίρεσή τους, θα πρέπει να επισκέπτεστε τακτικά τον γυναικολόγο σας, καθώς υπάρχει πάντα το ενδεχόμενο της επανεμφάνισης των κονδυλωμάτων, δεδομένου ότι ο ιός HPV δεν υπάρχει τρόπος να εκριζωθεί.

Μπορώ να προστατευθώ από τον ΗPV;

Το τεστ Παπανικολάου (test pap) συμβάλλει στην έγκαιρη ανίχνευση προκαρκινικών αλλοιώσεων, προλαμβάνοντας με αυτό τον τρόπο την ανάπτυξη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Η εξέταση αυτή πρέπει να αποτελεί μέρος του ετήσιου γυναικολογικού ελέγχου κάθε γυναίκας με ενεργή σεξουαλική ζωή. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα, ένα νέο τεστ, το COBAS HPV TEST μας βοηθά να ταυτοποιήσουμε τον τύπο του ΗPV από τον οποίο έχει προσβληθεί μια ασθενής, ώστε να γνωρίζουμε την επικινδυνότητα και την επιθετικότητα του.

Σημαντικό ρόλο στην πρωτογενή πρόληψη από τον ΗPV παίζουν τα εμβόλια κατά των συχνότερων τύπων HPV, τα οποία είναι απολύτως ασφαλή και με αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα.

Το ECDC συνιστά τον εμβολιασμό κατά του HPV για:

• Όλα τα αγόρια ή κορίτσια άνω των εννιά ετών.
• Όλους τους ενήλικες μέχρι την ηλικία των 26 ετών, εάν δεν έχουν ήδη εμβολιαστεί, ακόμα και μετά την έναρξη των σεξουαλικών επαφών.

Να σημειωθεί πως σε αρκετές χώρες του εξωτερικού έχει εγκριθεί ο εμβολιασμός και για τις ηλικίες 27-45.

Τι πρέπει να γνωρίζω για τον εμβολιασμό έναντι του HPV;

Ο αριθμός των δόσεων καθορίζεται από την ηλικία.

Σε ηλικίες άνω των 15, θα χρειαστούν 3 δόσεις εντός 6μηνου.

Σε ηλικίες 9 έως 15 χρειάζονται 1 έως 2 δόσεις με μεσοδιάστημα τουλάχιστον 6 μηνών.

Η ΕΕ εγκρίνει τρία εμβόλια κατά του ιού του HPV.

• Gardasil (sanofi pasteur msd) 6, 11,16,18
• Gardasil 9 (sanofi pasteur msd) προστατεύει από 9 διαφορετικούς τύπους 6,11,16,18,31,33,45, 52 και 58
• Cervarix (glaxosmithkline biologicals) 16,18

Να σημειωθεί πως ο HPV 6 και 11 ενοχοποιείται για το 90% των κονδυλωμάτων των γεννητικών οργάνων, ενώ όπως σημειώθηκε και νωρίτερα, οι τύποι 16 και 18 έχουν δείξει έως και 70% συσχέτιση με τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.

Το εμβόλιο ενάντια στον ΗPV δεν προστατεύει από όλους του τύπους του ιού. Θα πρέπει επίσης, να διευκρινίσουμε πως όταν χορηγείται μετά την έναρξη της σεξουαλικής ζωής δεν θεραπεύει τυχόν υπάρχουσες λοιμώξεις η αλλοιώσεις.

Ο εμβολιασμός κατά του ιού HPV δεν παρέχει 100% αποτελεσματική προστασία από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και τα κονδυλώματα των γεννητικών οργάνων, ως εκ τούτου δεν μπορεί να υποκαταστήσει τον τακτικό προσυμπτωματικό έλεγχο.

Bάσει μελετών η δράση του εμβολίου φαίνεται να παραμένει έως και για 10 χρόνια.

Τέλος, ο εμβολιασμός κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αποτελεί αντένδειξη.

Στο ιατρείο μας

Χρησιμοποιούμε το HPV τεστ ανάλογα με τις ενδείξεις και ακολουθώντας τις συστάσεις και οδηγίες των επιστημονικών εταιρειών.

• Έχουμε ενσωματώσει το HPV τεστ στον προληπτικό έλεγχο κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας μαζί με το τεστ Παπανικολάου (co-testing).
• Χρησιμοποιούμε το HPV τεστ σε περιπτώσεις ασάφειας στο τεστ Παπανικολάου, όπως σε αποτέλεσμα ASCUS.
• Μετά από επέμβαση κωνοειδούς εκτομής ελέγχουμε για τυχόν παραμονή του ιού.
• Στο ιατρείο μας χρησιμοποιούμε το high risk HPV τεστ Cobas®.