Η κατάψυξη των ωαρίων ή αλλιώς το social freezing αποτελεί σήμερα την επιστημονική απάντηση σε καίρια διλήμματα των γυναικών, δίνοντας τους την επιλογή να κάνουν οικογένεια όταν πληρούνται οι κατάλληλες προϋποθέσεις. Με άλλα λόγια, η κατάψυξη ωαρίων προσφέρει στις γυναίκες την ευκαιρία να διατηρήσουν τη γονιμότητά τους πριν εξαντληθεί η ωοθηκική τους εφεδρεία.

Πιο συγκεκριμένα, η διαδικασία της κροσυντήρησης απευθύνεται :

• Σε γυναίκες που επιθυμούν την αναβολή του οικογενειακού προγραμματισμού για προσωπικούς λόγους (σπουδές, καριέρα, κ.λπ.)
• Σε γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό πρόωρης εμμηνόπαυσης ή πρόωρης ωοθηκικής ανεπάρκειας
• Σε ασθενείς με καρκίνο που πρόκειται να υποβληθούν σε χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία, καθώς αυτού του είδους η θεραπείες ενδέχεται να βλάψουν τη γονιμότητά τους
• Σε γυναίκες που υποβάλλονται σε εξωσωματική γονιμοποίηση, αλλά για ηθικούς η θρησκευτικούς λόγους νιώθουν καλύτερα με την επιλογή της κρυοσυντήρησης ωαρίων, συγκριτικά με την κατάψυξη εμβρύων

Ο έλεγχος των ωοθηκών αποθεμάτων

Μετά την ηλικία των 30 ετών, η γυναικεία γονιμότητα σκιαγραφείται με ειδικές ορμονικές εξετάσεις (FSH, LH και AMH-anti-mullerhian hormone) και υπερηχογραφική απεικόνιση ωοθηκικών αποθεμάτων. Οι εξετάσεις αυτές δίνουν μια εικόνα της γυναικείας γονιμότητας και μπορούν να οριοθετήσουν πότε μια γυναίκα χρειάζεται να προχωρήσει σε κρυοσυντήρηση ωαρίων.

Η ηλικία - ορόσημο των 30 ετών επιλέγεται καθώς η αναπαραγωγική λειτουργία αρχίζει να φθίνει μετά την ηλικία των 35. Είναι γεγονός πως μετά από αυτή την ηλικία απομένει μόνο το 10% των ωοθηκικών αποθεμάτων καθώς, όσο ο χρόνος προχωρά, τα διαθέσιμα ωάρια σταδιακά μειώνονται σε αριθμό (οι ωοθήκες δεν έχουν τη δυνατότητα να παράγουν νέα ωάρια). Επίσης αλλάζει και η ποιότητα τους καθώς παρατηρούνται αλλοιώσεις στο γενετικό υλικό τους.

Ποια είναι τα βήματα της διαδικασίας της κρυοσυντήρησης;

Η διαδικασία είναι εξατομικευμένη, βασίζεται στο ορμονικό προφίλ της κάθε γυναίκας και ολοκληρώνεται σε 10-14 ημέρες. Αρχικά γίνεται ένας έλεγχος για λοιμώδη νοσήματα όπως ο ιός ΗPV, ηπατίτιδας κ.α

Η ενδιαφερομένη υποβάλλεται σε φαρμακευτική αγωγή ορμονικής διέγερσης των ωοθηκών με στόχο την ωρίμανση πολλών ωαρίων. Η ωρίμανση παρακολουθείται με υπερηχογράφημα και εξετάσεις αίματος και, όταν τα ωοθυλάκια είναι έτοιμα, ο ιατρός θα προχωρήσει στη διαδικασία της ωοληψίας, η οποία γίνεται υπό ελαφρά αναισθησία στην κλινική και διαρκεί περίπου 10 λεπτά.

Τα ωάρια που συλλέγονται καταψύχονται στο εργαστήριο με τη μέθοδο της ταχείας κατάψυξης (vitrification), σε υγρό άζωτο στους -196°C. Όταν η γυναίκα αισθανθεί έτοιμη να τεκνοποιήσει, τότε τα ωάρια αποψύχονται, γονιμοποιούνται και στη συνέχεια τα έμβρυα μεταφέρονται στη μήτρα της γυναίκας.

Ιδανικά, πόσα ωάρια πρέπει να καταψύχονται;

Δεν υπάρχει απόλυτος αριθμός. Προτείνεται η κρυοσυντήρηση 20 ωαρίων, αυτό σημαίνει πως οι γυναίκες θα πρέπει να επαναλάβουν τη διαδικασία περισσότερες από μία φορά.

Υπάρχουν και βιβλιογραφικές αναφορές για τουλάχιστον 8-10 ώριμα ωάρια , ώστε να επιτευχθεί ο τελικός στόχος. Η ηλικία της δότριας επηρεάζει τον αριθμός ωαρίων που θα κρυοσυντηρηθούν.

Υπάρχει ηλικιακό όριο στην κατάψυξη ωαρίων;

Αν και διεθνώς δεν έχει θεσπιστεί ανώτατο όριο για την πραγματοποίηση της διαδικασίας, δεδομένου ότι με την πάροδο των ετών η ποιότητα των ωαρίων φθίνει και η ωοθηκική εφεδρεία μειώνεται, οι ειδικοί συμβουλεύουν η κρυοσυντήρηση ωαρίων να λαμβάνει χώρα όσο πιο έγκαιρα γίνεται. Μια στις τρεις γυναίκες καταψύχουν τα ωάρια τους πριν τα 35, καθώς η κατάψυξη ωαρίων σε νεαρή αναπαραγωγική ηλικία θα εξασφαλίσει υψηλότερα ποσοστά επιτυχίας για την επίτευξη μιας μελλοντικής εγκυμοσύνης.

Ποια είναι τα αποτελέσματα της μεθόδου;

Από μελέτες καταδεικνύεται ότι μετά την καθιέρωση της υαλοποίησης ωαρίων, η ποιότητα των κατεψυγμένων ωαρίων, η πιθανότητα γονιμοποιήσής τους και τα ποσοστά κύησης είναι εφάμιλλα με αυτά των φρέσκων ωαρίων.

Από το σύνολο των κατεψυγμένων ωαρίων, ένα ποσοστό έχει πιθανότητες επιβίωσης και τελικά γονιμοποίησης. Το τελικό ποσοστό επίτευξης εγκυμοσύνης κυμαίνεται από 40-50% ανά εμβρυομεταφορά, ανάλογα με την ηλικία της γυναίκας τη στιγμή της κατάψυξης των ωαρίων.

Η μέθοδος της κρυοσυντήρησης μπορεί να εμπεριέχει κινδύνους; 

Πολλές γυναίκες αναρωτιούνται αν η κρυοσυντήρηση ωαρίων είναι μια μέθοδος ασφαλής για τις ίδιες, αλλά κυρίως για το αν η διαδικασία δύναται να επηρεάσει την ποιότητα των ωαρίων, υπονομεύοντας την υγεία των βρεφών. Από τα έως τώρα βιβλιογραφικά δεδομένα δεν υπάρχει συσχέτιση της μεθόδου ούτε με αυξημένα ποσοστά γενετικών ανωμαλιών στα παιδιά που γεννιούνται από κατεψυγμένα έμβρυα, σε σύγκριση με τα έμβρυα από κανονική εγκυμοσύνη, ούτε με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης επιπλοκών κατά τη διάρκεια της κύησης.

Μεγάλης κλίμακας ιατρικές μελέτες επιβεβαιώνουν πως δεν υπάρχει άμεση σχέση μεταξύ εξωσωματικής γονιμοποίησης και δημιουργίας κακοήθειας ενώ υποστηρίζουν πως δεν υπάρχουν ούτε και επιστημονικά δεδομένα που να αποδεικνύουν πως τα φάρμακα των μεθόδων υποβοηθούμενης αναπαραγωγής μπορούν να πυροδοτήσουν την ανάπτυξη μιας κακοήθειας.

Ποια είναι η διαδικασία που ακολουθείται, όταν γίνει απόψυξη των ωαρίων;

Για να ξεκινήσει η διαδικασία, θα αποψυχθούν τα ωάρια στο εργαστήριο και θα ακολουθηθούν τα υπόλοιπα βήματα της εξωσωματικής γονιμοποίησης, δηλαδή θα γονιμοποιηθούν και κάποια από τα έμβρυα που θα προκύψουν θα μεταφερθούν στη μήτρα. Καλό είναι να γνωρίζετε πως τα επιπλέον έμβρυα μπορούν να καταψυχθούν με την ίδια μέθοδο για μελλοντική χρήση. Στην περίπτωση υστερεκτομής, τότε τα έμβρυα μπορούν να εμφυτευτούν στη μήτρα παρένθετης μητέρας.

Αν μια γυναίκα επιλέξει να γίνει μητέρα χωρίς σύντροφο-σύντροφο, είναι κατοχυρωμένη νομικά να ολοκληρώσει τη διαδικασία με σπέρμα από δότη.

Ο γυναικολόγος μπορεί να σας ενημερώσει σχετικά για όλες τις διαθέσιμες επιλογές σας και τις προοπτικές τους και να σας βοηθήσει να κάνετε τη βέλτιστη επιλογή για εσάς, διατηρώντας αναλλοίωτο το όνειρο της μητρότητας και της οικογένειας.